Konik Makaralı Rulmanlar
Rulmanlar, endüstriyel uygulamalarda son derece yaygın kullanım alanına sahip yataklama elemanlarıdır. Rulmanlar, ilk harekete başladıklarında statik sürtünme kat sayısı oldukça düşüktür. Bu nedenle, sık sık durup harekete başlayan, devir sayısı çalışma esnasında değişebilen millerde tercih edilirler. Standart elemanlardır. Kolaylıkla değiştirilebilirler ve piyasada kolaylıkla bulunabilirler.
Rulmanlarda noktasal temas söz konusu olduğu için çalışma boyunca sürtünme düşüktür. Böylece makine daha verimli çalışır ve ürettiği enerjinin büyük bir kısmını rulmanda tüketmez.
Yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı rulmanların endüstride geniş bir kullanım yelpazesi vardır.
Piyasada çeşitli rulmanlar bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi de konik makaralı rulmanlardır.
Konik makaralı rulmanlardaki makaralarda eksen çizgilerinin bir noktada birleştiği varsayılır. Bu yapıdaki rulmanlara konik makaralı rulmanlar denir.
Konik makaralı rulmanlar hem eksenel, hem de radyal yükleri taşırlar. Taşıdıkları yük çok büyük değerlere ulaşabilir. Bu nedenle büyük iş makinalarında kullanılabilirler. Ayrıca takım tezgahlarında, sonsuz vida çarkı ve konik dişli çark mekanizmaları millerinde de tercih edilirler.
Tek yönlü eksenel ve radyal yükleri taşıyabilirler. Tek yönlü eksenel yük taşıyabildikleri için gerekli durumlarda ikinci bir rulmanla birlikte montaj edilirler. Bu kullanımda piyasada görülebilecek yaygın kullanımlardandır.
Konik makaralı rulmanlarda dış bilezik genellikle ayrılabilir yapıdadır. İç bilezik ise makaralarla birliktedir. Bu ayrılıp birleştirilebilir yapısı sayesinde, konik makaralı rulmanlardaki montaj boşluğu önem kazanmaktadır. Konik rulmanlarda, rulman boşluğunun iyi ayarlanması gerekmektedir. Rulman boşluğunun olması gereken değerden az olması kitlenmesine, rulman boşluğunun fazla olması ise gürültülü ve istenilen şekilde çalışmamasına neden olmaktadır. Rulman boşluğunun doğru hesaplanmaması rulmanın olması gerekenden çok daha önce arızalanmasına neden olmaktadır.
Burada bahsedilen boşluk rulmanın çalışma boşluğudur. Yani montaj öncesi boşluk değildir. Rulmanın çalışma boşluğu; geçme değerleri (sıkı geçme olabilir) ve ısıl genleşme gibi etkilerden dolayı, çalışma öncesi boşluğundan daha küçüktür.
Konik mil ya da silindirik mil üzerine manşon yardımı ile montajlanır. Manşona monte edilen somun döndürüldükçe sıkma görevini gerçekleştirir. İç bilezik sıkıldıkça rulman boşluğu azalır. Rulman boşluğunun istenilen ölçüde olup olmadığını anlamak için “Rulman Sentil Çakısı” kullanılır. Ayarlamak istenen ölçüdeki sentil seçilir. Ve rulman makaraları ve dış bilezik arasına yerleştirilir. Sentil burada rahat hareket ettiğinde boşluk yeterli ölçüde değil demektir. Somun biraz daha sıkılır ve sentil tekrar hareket ettirilir. Sentil takılmaya başladığında rahat hareket etmediğinde boşluk istenilen ölçüde demektir.
Rulman boşlukları belirlenirken rulman boşluk tablosundan yararlanılır. Örnek tablo aşağıdaki gibidir.