Lehim Nedir?
Lehim, iki veya daha fazla metal parçasının malzeme bağı yöntemiyle birleştirilmesi tekniğidir. Genellikle yeterli mukavemet, sızdırmazlık, korozyona dayanım, ısıl ve elektrik iletkenliği sağlayabildiği için tercih edilen bir yöntemdir.
Lehim malzemesi alaşımdır ve genellikle kalay-gümüş, kalay-bakır, gümüş, bakır-fosfor karışımından oluşur.
Kaynak yönteminde olduğu gibi birbirine birleştirilecek olan malzemeler ergitilmez. Bu nedenle birleşen malzemenin kristal yapısında bir değişme olmaz. Isıl gerilme ve iç gerilme meydana gelmez.
Lehim işleminde, lehim yapılacak malzemeler katı haldedir. Lehim malzemesi ise birleştirilecek olan malzemelerden daha düşük sıcaklıkta ergiyen bir metal alaşımıdır. Ergimiş halde olan bu lehim alaşımı ana malzemelerin yüzeyine yayılarak ana parçaları adezyon ve difüzyon aracılığıyla bağlar.
Lehim kalitesi, adezyon ve kohezyon kuvvetlerine bağlıdır. Adezyon, lehim ile ana parçanın yapışması; kohezyon, lehimin kendi iç mukavemetidir.
Lehim işleminde, lehim yapıldıktan sonra lehim malzemesinin hemen soğutulmamasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Belli bir süre işleme sıcaklığında tutulması daha sağlam bir lehim olmasını sağlayacaktır. Bu bekleme süresinde lehim malzemesi ana parçaların üzerine dağılacak ve bir tabaka oluşturacaktır. Bu bekleme süreleri; yumuşak lehimde 15-20 sn, gümüş lehimde 20 sn, pirinç lehimde ise 40-60 sn’dir.
İyi lehim yapılabilen malzemeler; Çelik, dökme demir, bakır, çinko, pirinç, bronz, soy metallerdir. Metal olmayan ve lehimlenebilen madde ise seramiktir.
İki tür lehimleme çeşidi vardır. Yumuşak lehim ve sert lehim.
Yumuşak lehim:
Ergime sıcaklığı 450 °C’ nin altında olan lehimdir. Fazla yük taşıması istenmeyen, mukavemet açısından fazla zorlanmayacak yerlerde çalışacak ve düşük işleme sıcaklıklarının olduğu bir ortamda çalışacak parçaların birleştirilmesinde tercih edilir. Boru lehimleri, elektronik devre lehimleri bunlara örnek olarak gösterilebilir.
Sert lehim:
Ergime sıcaklığı 450 °C ile 1100 °C arasındadır. Fazla yüke maruz kalacak, yüksek mukavemet isteyen ve yüksek sıcaklıklarda çalışacak malzemeler için tercih edilir. Örneğin, mil- göbek bağlantıları, otomobil sektörü, bisiklet borularında tercih edilir.