Teknik resim mühendisliğin yapı taşıdır. Üretilen ürünlerde ve bunların montajlarının nasıl yapılacağı konusunda teknik resimlerden faydalanılır. Teknik resimler mühendisliğin evrensel bir dilidir. Dünyanın hangi bölgesinde hazırlanırsa hazırlansın üzerindeki işaretlerden bir mühendis, o resimde ne anlatıldığını anlayabilir. İyi hazırlanmış bir teknik resim hem tasarımcının, hem imalatçının, hem de projenin tasarımını yapacak teknisyenin projeyi açık ve net bir şekilde anlamasını sağlar. Ancak, teknik resimlerin etkili olabilmesi için bazı dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Bu yazıda, teknik resimde dikkat edilmesi gereken önemli hususları ele alacağız.

Teknik resimlerin uluslararası standartlara uygun olması önemlidir. Örneğin, ISO 128 veya ASME Y14.5 gibi standartlar, çizgi tipleri, ölçekler, boyutlama kuralları ve semboller gibi teknik resim unsurlarını belirler. Bu standartlara uygunluk, resimlerin anlaşılır ve tutarlı olmasını sağlar ve farklı kişiler arasındaki iletişimi kolaylaştırır.

Teknik Resim ile ilgili standartlar aşağıdaki gibidir;

TS 88 – 20  EN ISO 128-20 ……….. Çizgiler İçin Temel Kurallar
TS 88 – 21  EN ISO 128-21………… CAD Sistemleri İle Çizgilerin Çizilmesi
TS 88 – 22  ISO 128-22/2000 ……..  Referans Çizgileri ve Kılavuz Çizgileri İçin Kurallar
TS 88 – 23  ISO 128-23/2000 ……… İnşaat Teknik Resminde Çizgiler
TS 88 – 24  ISO 128-24/2003 ……… Makine Teknik Resminde Çizgiler
TS 88 – 25  ISO 128-25/2003 ………Gemi İnşa Teknik Resminde Çizgiler
TS 88 – 30  ISO 128-30/2003 ………Görünüşlerle İlgili Temel Kurallar
TS 88 – 34  ISO 128-34/2003 ………Makine Teknik Resminde Görünüşler
TS 88 – 40  ISO 128-40/2003 ……… Kesitlerle ilgili Temel Kurallar
TS 88 – 44  ISO 128-44/2003 ……… Makine Teknik Resminde Kesitler
TS 88 – 50  ISO 128-50/2003 ……… Kesit Alanlarının Gösterilişiyle İle İlgili Genel Kurallar
TS 1304  ISO 1101/1997 …..………. Geometrik Toleranslar-Şekil ve Konum Toleransları
TS 1503 EN  ISO 1660/1997 ……… Profillerin Ölçülendirilmesi ve Toleranslandırılması
TS 1980-1 EN  22768-1/1995 …….. Uzunluk ve Açı Ölçüleri İçin Toleranslar
TS 1980-2 EN  22768-2/1995 …….. Uzunluk ve Açı Ölçüleri İçin Toleranslar
TS 2040 EN  ISO 1302/2005 ……… Yüzey Durumları-Yüzey Pürüzlülüğü
TS EN ISO 3040/2012……….…….. Konik Elemanların Ölçülendirilmesi ve Toleransları
TS 3004 EN 22553/2000 .….……… Kaynaklı Birleştirmeler-Sembolik Gösterişler
TS 2995 ISO 2002/1998 .….………. Geometrik Toleranslandırma–En Çok Malzeme Prensibi
TS 3532 EN ISO 5455/1998 .….….. Ölçekler
TS 5414/1987………………..….….. Makine İmalatında Alıştırmalar ve Tolerans Bölgeleri
TS ISO 5456-2/1999 ………………. İzdüşüm Metotları-Dik Gösterişler
TS ISO 5456-3/1999 ………………. İzdüşüm Metotları-Aksonometrik Gösterişler
TS ISO 5456-4/1999 ………………. İzdüşüm Metotları-Merkezi İzdüşüm
TS ISO 5459/1996 ………………….Geometrik Toleranslar İçin Referanslar ve Sistemleri
TS ISO 8015/1996 ………………….Toleranslandırma Esasları
TS ISO 10579/1999 …………………Rijit Olmayan Parçaların Ölçülendirilmesi ve Toleransları
TS 10844 EN ISO 7083/2001 ……..İzdüşüm Metotları İle İlgili Terimler
TS 11397/1994 ….…………………. Teknik Resim Ölçülendirme Kuralları
TS 11399/1994 …………………….. Makine İle Programlama İle Ölçülendirme
TS 11705/1995 …………………….  Kavislendirme Yarıçapları
TS 12367/1997 …………………….  Tesviyeci
TS 12693/2001 …………………….  Makine Teknik Ressamı

Teknik resimlerin net ve anlaşılır olması gerekmektedir. Çizgi kalınlıkları, renk seçimi ve çizgi tipleri gibi unsurlar, resimlerin okunabilirliğini etkiler. Ayrıca, doğru ve tutarlı bir şekilde adlandırılmış bileşenler, kesitler, görünüşler ve semboller de resimlerin anlaşılmasını kolaylaştırır. Gereksiz karmaşıklıktan kaçınarak, resimleri sade ve net tutmak önemlidir.

Teknik resimlerde ölçek ve boyutlama, parçaların ve bileşenlerin doğru bir şekilde temsil edilmesini sağlar. Doğru ölçek ve boyutlama kullanımı, üretim, montaj ve bakım süreçlerinde hassas ve tutarlı bir şekilde ilerlenmesini sağlar. Aşağıda ölçek ve boyutlama konularında dikkate almanız gereken bazı önemli noktaları bulabilirsiniz:

1. Ölçek Seçimi: Teknik resimlerde ölçek, resmin öğelerinin gerçek dünyadaki boyutlarıyla orantılı olarak gösterilmesini sağlayan bir faktördür. Ölçek seçimi, resmin amacına, büyüklüğüne ve kullanım alanına bağlı olarak belirlenir. Örneğin, küçük bir bileşenin detaylarını göstermek için büyük bir ölçek kullanılırken, büyük bir yapıyı göstermek için daha küçük bir ölçek tercih edilebilir. Ölçek seçimi, resmin okunabilirliği, ayrıntı düzeyi ve kullanılacak kağıt boyutuna da bağlı olmalıdır.

2. Boyutlama: Teknik resimlerde boyutlama, nesnelerin ve parçaların boyutlarının belirtilmesini sağlar. Boyutlar, genellikle çizgiler ve oklar kullanılarak gösterilir. Boyutlar, lineer boyutlar (uzunluk, genişlik, yükseklik), açısal boyutlar veya dairesel boyutlar gibi farklı şekillerde ifade edilebilir. Boyutlar, belirli bir referans noktasından veya parçanın geometrisinden ölçülerek belirlenir. Ölçülen boyutlar, kesin, net ve tutarlı bir şekilde belirtilmelidir.

3. Toleranslar: Teknik resimlerde toleranslar, parçaların izin verilen boyut aralığını ifade eder. Toleranslar, üretim sürecindeki hata payını ve montaj uyumunu dikkate alır. Toleranslar, genellikle ± sembolüyle ve sayısal değerlerle belirtilir. Örneğin, bir parçanın uzunluğu ±0.1 mm olarak belirtilebilir, bu da parçanın gerçek boyutunun ±0.1 mm’lik bir sapma aralığına sahip olduğunu gösterir. Toleranslar, parçaların birbiriyle uyumlu bir şekilde çalışmasını sağlar ve üretimdeki hata olasılığını minimize eder.

4. Ölçü Birimleri: Teknik resimlerde kullanılan ölçü birimleri, genellikle metrik (milimetre, santimetre) veya imperial (inç, feet) sistemlerinden birisidir. Ölçü birimlerinin tutarlılık içinde kullanılması, iletişimi kolaylaştırır ve hataların önlenmesine yardımcı olur. Uluslararası projelerde, genellikle metrik sistem tercih edilir, ancak bazı ülkeler veya endüstriler hala imperial sistem kullanmaktadır. Ölçü birimlerinin açıkça belirtilmesi ve anlaşılması önemlidir.

5. Ölçek Çubuğu ve Referanslar: Teknik resimlerde ölçek çubuğu ve referans noktaları, resmin ölçekli olarak doğru bir şekilde okunabilmesini sağlar. Ölçek çubuğu, belirli bir uzunluk birimine göre çizilmiş bir çubuktur ve resmin yanında yer alır. Referans noktaları ise, parçaların boyutlarına ilişkin referanslar sağlar. Ölçek çubuğu ve referans noktaları, resmin doğru ölçeklendirilmesini ve boyutlandırılmasını destekler.

Bazı parçaların iç yapısını veya karmaşık detaylarını göstermek için kesitler kullanılır. Kesitler, parçaların içerisini açığa çıkararak, montaj ve imalat aşamalarında doğru anlaşılmasını sağlar. Kesitli resimlerde, kesit çizgileri ve semboller doğru bir şekilde kullanılmalıdır. Ayrıca, detaylar da önemli bir yere sahiptir. Özellikle hassas veya karmaşık parçaların ayrıntılı bir şekilde gösterilmesi, hataların önlenmesine yardımcı olur.

Teknik resimlerde, parçaların yapılacağı malzemelerin ve uygulanacak yüzey işlemlerinin belirtilmesi son derece önemlidir. Malzeme seçimi, parçaların dayanıklılığı, performansı ve maliyeti üzerinde doğrudan etkisi olan kritik bir faktördür. Teknik resimlerde malzeme belirtilirken, genellikle standart malzeme adları ve malzeme standartları (ASTM, ISO gibi) kullanılır. Örneğin, çelik bir parçanın çeşidi ve kalitesi, teknik resimlerde net bir şekilde belirtilmelidir.

Yüzey işlemleri de parçaların işlevselliği ve görünümü üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Teknik resimlerde, parçaların üzerinde uygulanacak yüzey işlemleri belirtilir. Bunlar arasında kaplama yöntemleri, boyama, cila, galvanizleme, kumlama gibi işlemler bulunabilir. Yüzey işlemleri, parçaların korunmasını, estetik değerini artırmasını ve istenen fiziksel özelliklere sahip olmasını sağlar. Özellikle endüstriyel tasarımlarda, ürünün nihai görünümünü ve dayanıklılığını belirlemek için yüzey işlemleri büyük önem taşır.

Teknik resimler, mühendislik ve tasarım projelerinde hayati bir iletişim aracıdır. Doğru bir şekilde hazırlanan teknik resimler, ürünlerin üretim, montaj ve bakım süreçlerinde yol gösterici olur. Bu yazıda, teknik resimlerde dikkat edilmesi gereken önemli noktalara değindik. Standartlara uygunluk, netlik ve anlaşılırlık, ölçek ve boyutlama, kesitler ve detaylar ile malzeme ve yüzey işlemleri gibi faktörler, etkili ve doğru teknik resimlerin oluşturulmasına yardımcı olur. Bu unsurlara dikkat ederek, mühendisler, tasarımcılar ve imalatçılar arasında doğru ve kesintisiz bir iletişim sağlanır. Teknik resimlerin doğruluğu ve anlaşılırlığı, projelerin başarısı ve ürünlerin kalitesi için temel bir gerekliliktir.