Kren Nedir?

Bu krenlerin tahrik gücü hidrolik sistemler ile sağlanmaktadır. Krenlere yerleştirilen hidrolik silindirler sayesinde, krenlerin yük kollarına, hareket ve yük kaldırma kabiliyeti verilir. Hidrolik tahrik sistemine sahip krenler kendi içerisinde üç gruba ayrılır.

• Kollu Yükleyici Krenler
• All Terrain Krenler
• Rough Terrain Krenler

Kollu yükleyici krenler, hareketli veya sabit taşıyıcı sistemler üzerinde çalışabilirler. Taşıyıcı sistem olarak çoğunlukla kamyonlar seçilmektedir. Fakat gemi ve demiryolu vagonu gibi makinalara monte edilerek kullanılması da söz konusu olmaktadır. Kollu yükleyici krenler yük kollarının serbestlik derecesine göre gruplandırılırlar.

1. Teleskobik Bomlu Krenler
2. Katlanır Bomlu Krenler

Genellikle en çok tercih edilen ve gündelik hayatımızda, çevremizdeki inşaatlarda gördüğümüz kren çeşidi budur. Gerek krenin çalışma alanına getirilmesinin kolay olaması gerekse hareket kabiliyetinin serbestlik derecesinin çok olması nedeni ile tercih edilir.

Bu tarz krenlerin en az dört serbestlik derecesi vardır. Bu serbestlik derecesini oluşturan dört hareket;

• Sistemin komple yatay düzlemde dönmesi
• Yük kolunun düşey düzlemde dönmesi
• Yük kolunun teleskoplanması (doğrusal hareket)
• Tahrik tamburu ve ona bağlı palanga sistemi ile düşey yönde hareket

Bu sistemler Teleskobik bomlu sistemlerden çok farklıdır. Teleskobik bomlu sistemlerde iç içe geçmiş olan bomların uzama işlemi bomların birbiri içerisinden çıkması ile kısalma işlemi ise birbirinin içine geçmesi ile sağlanmaktaydı. Katlanır bolu krenlerde ise isminden de anlaşılacağı gibi bu işlem bomların katlanması ile mümkün olmaktadır. Katlanır bomlu krenler, teleskobik bomlu krenlere oranla, taşıyıcı sistem üzerine yerleştirildikleri zaman daha küçük hacimlere katlanıp transport kolaylığı sağlarlar. Yük kollarının hareket serbestlik derecesi teleskobik bomlu krenlere göre daha fazladır. Bu nedenle ayrı bir ekipman gerektirmeden yük kaldırma işlemini yapabilmektedirler.

Katlanır bomlu krenlerin temel hareketleri;

• Sistemin komple yatay düzlemde dönmesi
• Yük kolunun gövdeye bağlı yerinden ve belirli bir kesiminden düşey düzlemde iki ayrı dönme hareketine sahip olması
• Yük kolunun teleskoplanması

Bu krenlerde yük kaldırma işlemi ya doğrudan yük kolunun ucuna takılan bir kanca ya da palanga sistemi ile yapılır.

Bu krenlerin teleskobik bomlu krenlerden tek farkı; taşıyıcı sistemlerinin bir kamyon olamayıp özel imalat olarak üretilmesidir. Bu kısımda, artan kapasitelere rağmen, sistemin ağırlık merkezini ve toplam montaj yüksekliğini azaltacak şekilde bir tasarım söz konusudur. All terrain krendeki bütün tekerler direksiyon sistemine bağlı ve tahriklidir. Örneğin gündelik hayatta kullandığımız araçlar ya önden çekmeli ya da arkadan çekmelidir. Bunun anlamı ise sadece bu tekerlekler tahrikli ve direksiyon sistemine bağlıdır. All terrain krenlerde ise bütün tekerler tahriklidir ve daha önce de belirttiğimiz gibi direksiyon sistemine bağlıdır.

All terrain krenlerin yük transfer kapasiteleri çok yüksektir. Bu değer 5000 kN’a kadar ulaşabilir. Yük kolu uzmaları ise 40-50 m ye kadar çıkabilmektedir.

Rough terrain krenler farklı ve zorlu arazi tiplerinde rahatlıkla manevra yapabilecek şekilde tasarlanmıştır. Bu kren türü engebeli zemine tırmanabilen ve zorlu arazilerde çalışmayı ve yük taşımayı sürdürebilen dört tekerlekli manikalardır. Dört tekerlekli ve kompakt olmalarından dolayı dar arazilere girebilir ve kolay manevra yapabilir. Bu krenlerde dingil kapasitesi yüksektir ve her tekerleği tahriklidir. Bu krenlerin hareket hızları düşüktür fakat itme kuvvetleri yüksektir.

Kren mekanizması paletli bir taşıyıcı üzerine yerleştirilmiştir. Çok daha zorlu arazi şartlarında çalışmak amacıyla imal edilmiştir. Bom tertibatı kafesli yapıdadır. 660 tona kadar kaldırma kapasitesine sahiptir. Herhangi bir payanda olmadan paletleri üzerinde sabit durabilmektedir ve yükle hareket edebilmektedir.

Bu krenlerin tahrik gücü elektrikli sistemler ile sağlanmaktadır. Krenlerdeki elektrikli tahrik mekanizması sayeninde, krenlerin yük kollarına, hareket ve yük kaldırma kabiliyeti verilir. Hidrolik tahrik sistemine sahip krenler, köprülü krenlerdir.

Bir vinç gabarisi üzerindeki raylarda hareket eden tek veya çift ana kirişten oluşan yapılardır. Ana kirişler kutu, kafes tarzda ya da profillerden yapılabilir. Ana kiriş üzerindeki ray veya raylarda bir vinç arabası hareket eder. Yük kaldırma vinci bu vinç arabasına monte edilir. x, y ve z koordinatlarında yükü taşır ve hareket ettirir. Kapalı mekanlarda bazen de açık alanlarda kullanılan köprülü krenlerin kren açıklığına ve kapasitesine göre gruplandırılır.

• Monoray Krenler
• Çift Kirişli Köprülü Krenler
• Portal Krenler
• Pergel Krenler

Tek raylı kren ve vinç arabası tek bir kirişin üzerinde çalışır. 10 kN kapasite ve 20 m köprü açıklığına kadar uygulanmaktadır. 12 metreye kadar sac kutu konstrüksiyon ve I profillerden yapılabileceği gibi 12 metreden sonraki alanlarda sac kutu konstrüksiyon daha uygundur. Sınırlı kaldırma kapasitesi ve ekonomik olması nedeni ile çok tercih edilmektedir.

Monoray krenler sadece iki eksende kanca hareketi sağlarlar; vinç aracılığı ile yukarı – aşağı ve monoray kiriş aracılığı ile ileri – geri hareket.

Vinç arabası iki ana kiriş üzerinde hareket etmektedir. Kirişlerin üzerinde bulunan raylar sayesinde, vinç arabası ileri geri hareket edebilmektedir.

Çift kirişli köprülü krenler de monoray krenler gibi sadece iki eksende kanca hareketi sağlarlar; vinç aracılığı ile yukarı – aşağı ve çift kirişler aracılığı ile ileri – geri hareket.

• Tek kirişli bir krenin yanlızca bir köprü kirişi vardır. Kaldırma arabası köprü kirişinin alt flanşında çalışır ve hareket eder.
• Çift kirişli bir krenin iki köprü kirişi vardır. Kaldırma arabası kren kirişlerinin üst kısmına bağlı olan raylarda hareket eder.
• Çift kirişli krenlerde daha fazla aks açıklığı ve tonajın daha yüksek değerlere çıkması ve kanca altı yüksekliğinin de daha fazla olması sebebiyle, tek kirişli krenlere göre, sektörde daha çok tercih edilmektedir.

Portal krenler mimari yapı olmayan yerlerde, yere döşenen raylar üzerinde hareket eden yapılardır. Portal ve yarı portal krenler olarak kullanılmaktadırlar. Bu krenler “Liman Krenleri” ve “Sehpalı Krenler” olarak adlandırılmaktadırlar. Taşıma kapasitesi 800 tona, açıklıkları ise 120 m’ye kadar çıkabilmektedir. Bu tür sağladığı imkanlardan dolayı limanlarda, tersanelerde ve depolarda büyük oranda tercih edilmektedir.

Sabit bir merkez etrafında 180⁰, 270⁰ ve 360⁰ dönme özelliklerine sahiptir. Dar alanlarda çalışabiliyor olması ve kaldırma kapasitesinin 1 ton ile 15 ton arasında değişiyor olmasından dolayı, atölye boyama ve montaj gibi işlemlerde daha çok tercih edilmesini sağlamaktadır. Pergel krenlerin bazılarında manuel dönme, bazılarında ise motorlu dönme işlemi yapılabilmektedir.