Yüzey pürüzlülüğü, bir nesnenin yüzeyinin ne kadar düz veya düzensiz olduğunu ifade eder. Pürüzlü bir yüzey, mikron seviyesinde görülebilen, çok sayıda küçük tümsekler, oyuklar veya diğer düzensizlikleri içerirler. Düz olarak nitelendirilen bir yüzeyde ise bu oran nispeten daha azdır. Bir yüzeyin tamamen pürüzsüz olması mümkün değildir.

• Ra (Ortalama Pürüzlülük): Ra, yüzeyin ortalamasını temsil eden bir parametredir. Yüzey üzerindeki tümseklerin ve çukurların ortalama yükseklik farkını ifade eder. Daha düşük bir Ra değeri, daha düzgün bir yüzey demektir.

• Rz (Maksimum Pürüzlülük): Rz, yüzeydeki en yüksek tümsek ve en derin çukur arasındaki mesafeyi ölçer. Bu parametre, yüzeyin en yüksek dalgalanmasını gösterir.

• Rq (Kare Kök Ortalaması): Rq, yüzeyin ortalama pürüzlülüğünü hesaplamak için kullanılır ve daha hassas bir ölçümdür. Yüzeyin tümseklerinin ve çukurlarının daha geniş bir aralığını dikkate alır.
• Rp (En Kötü Durum Pürüzlülüğü): Rp, yüzeyin en kötü durum pürüzlülüğünü ifade eder. Bu, yüzeydeki en derin çukur veya en yüksek tümseği ölçer.
• Rv (Dikey Pürüzlülük): Rv, yüzey üzerinde dikey dalgalanmaların miktarını ölçer. Bu, yüzeyin düzlemini dikkate alır.
• Sm (Maksimum Tümsek): Sm, yüzey üzerindeki en yüksek tümseği belirtir.
• Sμ (Mikro Pürüzlülük): Sμ, mikro ölçekteki yüzey pürüzlülüğünü değerlendirmek için kullanılır. Çok küçük ölçeklerdeki pürüzlülükleri ölçer.
• Sk (İzlenmeyen Tümsekler): Sk, yüzey üzerinde izlenmeyen tümseklerin sayısını ve boyutlarını ölçer.
• Svk (Maksimum Kesişen Derinlik): Svk, yüzeydeki en derin çukurun derinliğini ölçer ve bu derinlikle ilgili bilgi sağlar.

a) Kaba İşleme; N10 – N11 (Ra ≈ 16 – 40 µm) (Rz ≈ 63 – 160 µm)

• Parçaların temas etmeyeceği yüzeyler, kaba işleme tabi tutulabilir.
• Mil ve aksların uç yüzeyleri
• Redüktör kutularının rulman yataklarının ve dişli çarklarının yerleşmeyeceği bölgeler
• Plastik contaların kullanıldığı alanlar
• Vinçler ve konveyörlerde halat makaraları ve tamburları
• Halat sıkıştırma parçalarının yüzeyleri
• DIN veya ISO standartlarına göre 9 – 11 kaliteye sahip diş yüzeyleri

b) Normal İşleme; N8 – N9 (Ra ≈ 4 – 6,3 µm) (Rz ≈ 16 – 25 µm)

• Eğik yüzeyler, yuvarlak yüzeyler
• Kaplama gerektiren yüzeyler
• Redüktör kutularının birbirine temas eden yüzeyleri ve rulman yataklarının geçeceği yüzeyler
• Sızdırmazlık fonksiyonu olmayan kapak yüzeyleri
• Alıştırma civatası delikleri
• Kama kanalları, düz kamalı miller, yapıştırılmış ve lehimlenmiş yüzeyler
• Taşıma araçlarının tekerlekleri
• DIN veya ISO standartlarına göre 7 – 8 kaliteye sahip diş yüzeyleri

c) Hassas İşleme; N5 – N6 (Ra ≈ 0,4 – 0,63 µm) (Rz ≈ 1,6 – 2,5 µm)

• Sıkı tolerans gerektiren geçmeler, rulman yataklarının geçme yüzeyleri
• Sızdırmazlık fonksiyonu olan flanşlar, mil sızdırmazlık contalarının yerleştirildiği delikler
• Kaygan yatak yüzeyleri, fren kasnaklarının yüzeyleri
• DIN veya ISO standartlarına göre 6 kaliteye sahip diş yüzeyleri, dişli kavramalar

d) Çok Hassas İşleme; N2 – N3 (Ra ≈ 0,04 – 0,063 µm) (Rz ≈ 0,16 – 0,25 µm)

• Yüksek devirli kaygan yatak yüzeyleri, tampon mastar yüzeyleri
• Ölçü aletleri, besleme plakaları
• Takım tezgahlarının hareket tablaları, kırlangıç geçmeleri
• Yüksek devirli millerin sızdırmazlık yüzeyleri
• DIN veya ISO standartlarına göre 3-5 kaliteye sahip diş yüzeyleri, dişli kavramalar

e) İnce İşleme; N4 (Ra ≈ 0,2 µm) (Rz ≈ 0,8 µm)

• Yüksek hassasiyet gerektiren ölçüm aletleri için yüzeyler
• Hassas optik ekipmanların bileşenleri
• Elektronik mikroçip üretiminde kullanılan yüzeyler

f) Süper Hassas İşleme; N1 (Ra ≈ 0,04 µm) (Rz ≈ 0,16 µm)

• Atomik kuvvet mikroskopları için örnek taşıyıcı yüzeyleri
• Optik mikroskopların mercek yüzeyleri

g) İstisnai Hassas İşleme; Ra ve Rz değerleri daha düşük

• Uzay araştırmaları veya nükleer füzyon projeleri için kullanılan özel yüzeyler